Kersen verdwenen uit de Apulische velden, amandelen werden met 60% verminderd, peren en abrikozen in crisis, melk steeds minder en steeds duurder. Dit is de foto – bitter en concreet – van het agrarische Italië in 2025, overweldigd door de gevolgen van de klimaatcrisis.
WWF Italië slaat alarm ter gelegenheid van Wereldvoedseldag en hekelt een productiesysteem dat nu op zijn laatste benen loopt tussen recordhitte, droogte, ongebruikelijke vorst en een landbouwbeleid dat, in plaats van te reageren, stappen achteruit doet.
Recordtemperaturen en chronische droogte herschrijven de geografie van voedsel: waar kersen en perziken ooit rijp waren, ontkiemen nu mango’s en avocado’s. Italië verandert van gezicht, en niet vanwege een bewuste keuze, maar om zich aan te passen aan een klimaat dat de seizoenen niet langer herkent. Ondertussen vliegen de prijzen – de zogenaamde klimaatflatie – en groenten en fruit worden voor veel gezinnen een luxe.
De crisis spaart zelfs de melk niet, met dalingen tot 15% in Lombardije en 30% in Molise, terwijl de productie van honing, een symbool van biodiversiteit, bijna nul bedraagt. Toch is er in het Zuiden iets in beweging: de olijventeelt vertoont tekenen van herstel, en de Italiaanse wijn kan de klimaatuitdaging het hoofd bieden dankzij duurzamere praktijken en resistente rassen.
Kersen, amandelen en klimaat inflatie
Tegenwoordig is een van de ernstigste bedreigingen voor veel gewassen de paradoxale combinatie van milde winters gevolgd door plotselinge voorjaarsvorst, die hele productieseizoenen in gevaar kan brengen. De ongewoon hoge temperaturen in de winter anticiperen op het vegetatieve ontwaken van planten: knoppen, bloemen en scheuten ontwikkelen zich eerder dan verwacht en worden daardoor uiterst kwetsbaar voor koude terugkeer.
Deze gebeurtenissen, die vooral in het noorden en de heuvelachtige gebieden steeds frequenter en intenser worden, hebben een diepgaande invloed gehad op 2025. Gewassen hebben grote schade geleden als gevolg van nu terugkerende factoren van de klimaatcrisis: vroege vegetatieve fasen, sterke meteorologische variabiliteit en plotselinge temperatuurschommelingen.
De tropische fruitboom
Tegelijkertijd maakt Italië een onverwachte transformatie door: de tropische fruitboom. Juist met de stijging van de gemiddelde temperaturen en het experimenteren met nieuwe landbouwtechnieken worden steeds grotere oppervlakten bestemd voor mango, avocado, papaja, limoen en annone, die vooral in Sicilië, Apulië en Calabrië worden verbouwd. De productie is nu zo groot dat deze niet beperkt blijft tot interne behoeften: sommige toeleveringsketens zijn begonnen met het exporteren van Italiaans tropisch fruit naar de Noord-Europese markten, waardoor de traditionele rol van importland omvergeworpen wordt en wordt aangetoond hoe de klimaatcrisis de nationale landbouwgeografie opnieuw definieert.
De oplossingen: van agro-ecologie naar de circulaire economie
Tegelijkertijd concentreren onderzoekscentra en landbouwbedrijven zich op de selectie van nieuwe cultivars beter bestand tegen zowel extreme hitte als late vorst. Er worden experimenten uitgevoerd met wijnstokvariëteiten die beter bestand zijn tegen sterke temperatuurschommelingen, met steenfruit (perziken, abrikozen) met een vertraagde bloei om het risico op vorstschade te verminderen, en met granen die bestand zijn tegen perioden van droogte afgewisseld met plotselinge regenval. Deze nieuwe variëteiten, die vaak worden beschouwd als een redder in nood bij de uitdagingen die de klimaatcrisis met zich meebrengt, zijn echter geen onmiddellijke oplossing: ze hebben tijd nodig om zich aan te passen aan verschillende lokale microklimaten en blijken in sommige gevallen op de lange termijn van weinig nut te zijn, juist omdat diezelfde microklimaten voortdurend veranderen.
Om het potentieel van onze landbouwsector echt te vergroten, is het noodzakelijk om meer acties te systematiseren: van de circulaire economie tot agro-ecologie, van technologische innovatie tot regeneratieve landbouw, via de preventie en adoptie van minder waterverslindende gewassen, het herstel van agro-ecosystemen en bodemvruchtbaarheid, tot aan het terugwinnen en hergebruiken van gezuiverd afvalwater. Het is ook noodzakelijk om de verspreiding van de biologische landbouw te versterken en waterbesparingsprojecten volledig uit te voeren. Alleen op deze manier zullen we in staat zijn een duurzamere landbouw op te bouwen, die kwaliteit en concurrentievermogen kan garanderen, maar die bovenal klaar is om de uitdaging van de klimaatcrisis met grotere veerkracht het hoofd te bieden, zegt Eva Alessi, hoofd Duurzaamheid bij WWF Italië.
Kortom: er is veel meer nodig. Het WWF roept op tot onmiddellijke actie om bodem, water en biodiversiteit te redden: agro-ecologie, circulaire economie, hergebruik van afvalwater en een gemeenschappelijk landbouwbeleid dat degenen beloont die het land daadwerkelijk beschermen. Omdat de klimaatcrisis geen probleem van morgen is. Het zit al op ons bord, in de kosten van het winkelwagentje en in de gezondheid van degenen die zich geen gezond dieet meer kunnen veroorloven.
Het WWF nodigt iedereen uit om de ‘Zero Excuses on Climate’-petitie te ondertekenen en instellingen te vragen hun koers te veranderen. Voordat de natuur ons opnieuw de rekening presenteert.
