Er is iets grondig mis als dolfijnen, de meest intelligente dieren na ons, de ziekte van Alzheimer ontwikkelen. Toch gebeurt het echt: een groep onderzoekers analyseerde de hersenen van twintig exemplaren die waren gestrand in de Indian River Lagoon, Florida, en ontdekte laesies die identiek waren aan die van menselijke Alzheimerpatiënten.
Amyloïde plaques en kluwen van tau-eiwit hopen zich op in hun hersenen, dezelfde tekenen die bij mensen wijzen op neuronale degeneratie. Het verschil is dat dolfijnen het niet kunnen vertellen. Ze raken gewoon hun oriëntatie kwijt, zwemmen rondjes, totdat ze met hun gezicht naar boven in het zand belanden. En de oorzaak is geen mysterie: het is het water. Of beter gezegd: het vuile, oververhitte water dat hen omringt.
De giftige algen waar ze gek van worden
Wetenschappers hebben in de hersenen van dolfijnen een stof met een ingewikkelde en verontrustende naam gevonden: 2,4-diaminoboterzuur (2,4-DAB). Het is een neurotoxine geproduceerd door cyanobacteriën en schadelijke algen, die zich vermenigvuldigen in vervuilde zeeën als de temperatuur stijgt. Tijdens het algenbloeiseizoen waren de niveaus van dit toxine bij dolfijnen bijna drieduizend keer hoger dan tijdens ‘stille’ perioden. In de praktijk vergiftigen ze zichzelf elke keer dat de zee ‘bloeit’.
2,4-DAB overstimuleert neuronen tot het punt van verbranding, ontspoort een belangrijk enzym dat de hersenactiviteit reguleert en verandert meer dan 500 genen die verband houden met de zenuwfunctie. Het resultaat is verschrikkelijk: trillingen, desoriëntatie, chaotisch gedrag. Kortom: een vorm van aquatische dementie.
Wetenschappers denken dat veel dolfijnen stranden juist omdat ze niet meer begrijpen waar ze zijn. Ze zijn niet geestelijk ziek: ze zijn het slachtoffer van onze vervuiling.
Klimaat en vervuiling: de perfecte storm
De wateren van Florida behoren tot de warmste en meest voedzame ter wereld. Een ideale cocktail tegen giftige algenbloei, die nu niet beperkt blijft tot enkele zomerweken maar maanden aanhoudt. Vervuiling door landbouw- en industrieel afval voedt de algen, de hitte vermenigvuldigt ze.
En zo verandert de zee in een neurotoxische soep waarin elke vorm van leven begint te mislukken. Vissen, weekdieren, schaaldieren en nu zelfs dolfijnen accumuleren deze stoffen. Degenen aan de top van de voedselketen – raad eens wie – riskeren de gevolgen te ondervinden. Dolfijnen worden beschouwd als een soort schildwacht, een wake-up call voor wat er ook in ons gebeurt. Als hun hersenen verslechteren door gifstoffen, is het een kleine stap naar de mens.
Sommige onderzoeken hebben al sporen van dezelfde stoffen gevonden in menselijke hersenen die zijn aangetast door de ziekte van Alzheimer. Het betekent niet dat algen ons van de ene op de andere dag vergeetachtig zullen maken, maar dat we in een zieke omgeving ademen, eten en drinken. En als de zee haar geheugen verliest, zullen wij het binnenkort ook verliezen.
Mogelijk bent u ook geïnteresseerd in:
