Je zou kunnen denken dat terwijl je slaapt, je hersenen zich afsluiten om de batterijen op te laden. In werkelijkheid gebeurt het tegenovergestelde. Tijdens de slaap, en vooral in de niet-REM-fasen, gaan de hersenen over op een ‘gegevensopslag’-modus: ze selecteren, verwerken en slaan de ervaringen van de dag op in het langetermijngeheugen. Een stil werk, maar precies georkestreerd – en je ademhaling lijkt de metronoom te zijn die het tempo voor alles bepaalt.
Een recente studie gepubliceerd in PNAS ontdekte dat de manier waarop je ademt tijdens de slaap het vermogen van de hersenen om herinneringen te consolideren kan beïnvloeden. Wetenschappers analyseerden rechtstreeks de activiteit van de hippocampus, de geheugenkrachtcentrale, met behulp van micro-elektroden om hersengolven tijdens de slaap bij volwassen vrijwilligers vast te leggen. Tegelijkertijd monitorden ze de neusluchtstroom om te begrijpen of en hoe de ademhaling en hersenactiviteit gesynchroniseerd waren.
De hersengolven die het geheugen ondersteunen – langzame golven, slaapspoelen en snelle rimpelingen – bewegen in perfecte harmonie met het ritme van je ademhaling. Wanneer deze drie componenten op één lijn liggen, gaat de hippocampus over op de modus ‘gegevensopslag’, waardoor wat we hebben ervaren wordt omgezet in stabiele en langdurige herinneringen.
Wanneer de ademhaling de tijd van het geheugen dicteert
Elke ademhalingscyclus – de in- en uitademing – duurt gemiddeld drie tot zes seconden. Precies hetzelfde moment waarop de hersengolven die het geheugen versterken, worden herhaald. Een toeval? Blijkbaar niet.
Volgens geleerden werkt de ademhaling als een ‘biologische metronoom’ die de ritmes van de hippocampus synchroniseert en de verschijning van langzame golven, de toppen van ‘spindels’ en ‘rimpelingen’ begeleidt.
En hoe meer deze golven synchroon blijven met de ademhaling, hoe effectiever het proces van het consolideren van herinneringen wordt.
De keerzijde is duidelijk: degenen die last hebben van een verstoorde slaapademhaling, zoals slaapapneu, lopen het risico hun langetermijngeheugen in gevaar te brengen. Elke onderbreking van de ademhaling kan de interne tijd van de hersenen ‘verdringen’, waardoor de delicate symfonie die leren en geheugen coördineert in de war raakt.
Om deze reden is goed slapen niet alleen een kwestie van rust: het is een vorm van ‘stille training’ voor de hersenen. Regelmatig ademhalen tijdens de slaap helpt consolideren wat we leren, verbetert de cognitieve vaardigheden en – waarom niet – houdt de hersenen ook langer jong.
De wetenschap bevestigt
Deze link tussen ademhaling en de hersenen gaat niet alleen over slaap. Zelfs als je wakker bent, tonen verschillende onderzoeken aan dat ademhaling de neurale activiteit moduleert en emoties, aandacht en concentratie beïnvloedt. Tijdens de nacht wordt dit mechanisme echter nog geavanceerder: het is alsof de ademhaling beslist Wanneer de hersenen moeten de herinneringen van de dag opslaan, verbinden of wissen.
Wetenschappers veronderstellen dat het leren reguleren van de ademhaling, zelfs als je wakker bent – door middel van oefeningen zoals yoga of bewuste ademhaling – het geheugen en de mentale helderheid kan verbeteren, zelfs als je wakker bent. In essentie betekent beter ademen beter nadenken.
De verbinding tussen ademhaling, slaap en geheugen herinnert ons eraan hoe ons lichaam een netwerk is van ritmes en signalen die in synergie werken. Ademen is veel meer dan zuurstof: het is een taal waar de hersenen naar luisteren, interpreteren en volgen. En als je je geheugen, concentratie of gewoon de kwaliteit van je slaap wilt verbeteren, kan het beginnen daar – van de manier waarop je ademhaalt – de meest natuurlijke en verrassend effectieve keuze zijn die je kunt maken.
Mogelijk bent u ook geïnteresseerd in:
