Het Hof van de Europese Unie heeft de maximale tijdsduur van 96 uur voor het afkoelen van zalmfilets vóór het roken nietig verklaard. Een regel die tot nu toe bedoeld was om de voedselkwaliteit en -veiligheid te garanderen, maar die volgens Europese rechters geen wetenschappelijke basis had.
Zaak T-354/24 betreft de Poolse multinational Mowi, een van de grootste zalmverwerkers in Europa, die Gedelegeerde Verordening (EU) 2023/372 van de Commissie had betwist, waarin een maximum van 96 uur werd vastgesteld voor de strenge koelfase (verstijvingsfase) van zalmfilets vóór het snijden en roken.
Het Gerecht van de EU heeft de regel om twee belangrijke redenen nietig verklaard. Ten eerste heeft Brussel onvoldoende wetenschappelijk bewijs geleverd om aan te tonen dat de limiet noodzakelijk was om de veiligheid of kwaliteit van het product te garanderen. Ten tweede heeft de Commissie de Europese Autoriteit voor voedselveiligheid (EFSA) niet geraadpleegd, zoals vereist door artikel 13 van Verordening (EG) nr. 853/2004, voor maatregelen die aanzienlijke gevolgen kunnen hebben voor de volksgezondheid. Het ontbreken van dit verplichte wetenschappelijke advies vormde een procedurefout.
De betwiste regel
In de bestreden verordening werd bepaald dat zalm vóór het roken maximaal 96 uur moest worden gekoeld tot een temperatuur tussen –7°C en –14°C. De Commissie voerde aan dat deze limiet noodzakelijk was om:
Volgens de rechters waren er echter geen wetenschappelijke gegevens of officiële toxicologische of microbiologische beoordelingen die deze angsten ondersteunden.
Het nieuwe besluit van de EU is een duidelijke overwinning voor grote Scandinavische producenten, met name Polen en Noorwegen, waar zalm op industriële schaal wordt verwerkt. Sterker nog, zonder de limiet van 96 uur:
De producenten zijn uiteraard zeer tevreden; de uitspraak geeft bedrijven in feite de mogelijkheid om de verwerkingstijden in te richten op basis van hun behoeften. Maar kunnen de risico’s ook toenemen?
De zorgen
Volgens ANFACO-CECOPESCA, die de Spaanse visserij- en verwerkingssector vertegenwoordigt, zou het opheffen van de limiet de controles op de kwaliteit en veiligheid van producten kunnen verminderen en oneerlijke concurrentie kunnen creëren tussen landen met verschillende normen.
De Spaanse gerookte visindustrie uit haar grote bezorgdheid en teleurstelling over de beslissing van het Hof, omdat zij van mening is dat het afschaffen van de limiet van 96 uur zowel de kwaliteit als de veiligheid van producten die bedoeld zijn voor Europese consumenten in gevaar zou kunnen brengen. De limiet werd feitelijk al aanbevolen door de ESSA-richtlijnen (European Smoked Salmon Association) als goede verwerkingspraktijk.
Er bestaat ook het risico van misleidende praktijken, omdat de vis zonder tijdsdruk gedurende langere perioden bij onveilige temperaturen kan worden bewaard, waardoor de aanduiding “ontdooid” op de etiketten kan worden vermeden en de transparantie jegens de consument wordt verminderd.
De Spaanse verenigingen hebben al verschillende initiatieven aangekondigd om de kwaliteit en veiligheid van producten te beschermen: het versterken van de controles op gerookte producten die uit Polen worden geïmporteerd, het samenwerken met consumenten en distributeurs om goede praktijken en meer transparantie te garanderen, maar bovenal het verzoeken van de Europese Commissie om dringend overleg met de EFSA en het aannemen van een nieuwe gedelegeerde handeling die duidelijke en zekere regels voor de sector vastlegt.
