De toekomst van de Europese kustlijn zou voor altijd kunnen veranderen. Volgens gegevens van het Europees Milieuagentschap (EEA) blijft het zeeniveau steeds sneller stijgen: tussen 2006 en 2018 steeg het met 3,7 millimeter per jaar, meer dan het dubbele van het gemiddelde van de vorige eeuw. Een trend die, als deze niet wordt gestopt, tegen 2100 enkele van de meest geliefde stranden van het continent kan wegvagen.
Uit het onderzoek van het Nederlandse bedrijf Reinders Corporation, dat de klimaatimpact op de Europese kusten analyseert, komt een zorgelijk beeld naar voren: iconische locaties als Sveti Stefan in Montenegro, Benagil in Portugal en Porto Giunco op Sardinië dreigen onder de golven te verdwijnen.
Porto Giunco, de Sardijnse parel die wordt bedreigd door de zee
Porto Giunco, in het zuiden van Sardinië, komt ook voor in de lijst van de tien meest risicovolle stranden van Europa. Het strand wordt beschouwd als een van de meest ongerepte baaien in de Middellandse Zee en staat bekend om zijn witte zand en ondiepe zeebodem die doen denken aan tropische scenario’s. Volgens prognoses zou mariene erosie de kustlijn tegen het einde van de eeuw echter met meer dan 100 meter kunnen terugdringen.
Het probleem is niet alleen esthetisch of toeristisch. De stranden vormen een belangrijk natuurlijk bolwerk tegen stormvloeden en de opmars van de zee. Het verlies ervan stelt infrastructuur, ecosystemen en kustgemeenschappen bloot aan toenemende risico’s.
Van IJsland tot de Franse Rivièra: een continent dat op het spel staat
Het fenomeen treft het hele continent, van noord tot zuid. Het eiland Værøy, op de Noorse Lofoten, zou bijna 60 meter kustlijn kunnen verliezen, terwijl de pittoreske Keem Bay in Ierland een terugtocht van 40 meter riskeert. Ook de Côte d’Azur, met zijn Plage des Marinières bij Nice, behoort tot de meest kwetsbare gebieden: de studie voorspelt een erosie van ruim 30 meter in 2100.
Lokale factoren zoals de overbevolking van toeristen, de aanleg van infrastructuur dicht bij de zee en het ontbreken van een gecoördineerde kustplanning dragen ertoe bij dat de situatie verergert.
Een onvermijdelijke maar beheersbare verandering
Volgens Giorgio Budillon, hoogleraar oceanografie en atmosfeerfysica aan de Parthenope Universiteit van Napels, is de opkomst van de zee nu een onvermijdelijk proces, gekoppeld aan de thermische uitzetting van de oceanen en het smelten van de poolijskappen. De deskundige legde echter aan EuroNews uit: “Het is geen kwestie van alarmisme, maar van realisme: we kunnen de ernstigste gevolgen nog beperken”.
Starre verdedigingswerken zoals dammen of golfbrekers zijn weliswaar directe oplossingen, maar verdringen vaak de erosie elders. Er zijn echter duurzamere strategieën: het herstel van duinen en stranden, het beschermen van posidonia-weiden en wetlands, die fungeren als natuurlijke barrières tegen overstromingen.
Kuststeden heroverwegen
Ook de stadsplanning zal zich moeten aanpassen. “We hebben een planning nodig die nieuwbouw in risicogebieden voorkomt en kustbufferzones creëert”, onderstreepte Budillon. De nieuwe regels moeten systemen voor vroegtijdige waarschuwing, constante monitoring en prikkels voor op de natuur gebaseerde oplossingen omvatten.
Europa beschikt al over fondsen voor kustbescherming, maar een gemeenschappelijke strategie ontbreekt. Te veel landen treden alleen op in noodsituaties, zonder een algemene visie. “We moeten overstappen van de logica van herstel naar die van preventie”, waarschuwde Budillon. “Vandaag aanpassen kost veel minder dan morgen opnieuw opbouwen.”
