Een dunner wordende ijstong, tussen de rotsen geklemd als in een laatste, wanhopige strijd om te overleven. Het is het beeld van de Kleine Vignemaleeen van de laatste gletsjers in de Pyreneeën, die voorbestemd is om binnen een paar jaar te verdwijnen. Zijn pijngedocumenteerd door glaciologen en berggidsen, het is de tastbare weerspiegeling van de klimaatverandering.
Een versnelde verdwijning
Sinds de 19e eeuw is al 93% van het gletsjeroppervlak van de Pyreneeën verloren gegaan. Volgens een Frans-Spaanse studie, gepubliceerd in Spinger Nature, registreerden gletsjers tussen 2020 en 2023 een oppervlakteverlies van 40%. gaande van 238 naar 143,2 hectare.
Oulettes-gletsjer en Vignemale
september 1985@rdlarter40 jaar geleden lag er onder de noordmuur van Vignemale (3298 m) nog een echte gletsjer!
Binnenkort zullen de gletsjers niets meer zijn dan sepia-herinneringen…
pic.twitter.com/VijfLG1sCy
— Melaine Le Roy (@subfossilguy) 17 januari 2025
In dezelfde periode, acht van hen werden vanwege hun fragmentatie gedegradeerd tot eenvoudige ijskappen. De gemiddelde dikte is ook afgenomen, met een jaarlijks verlies van 2,52 meter, drie keer zo hoog als in het voorgaande decennium.
“Hete zomers en steeds drogere winters versnellen het proces”, legt Pierre René uit aan de onlinekrant Vert. Voor deskundigen is het voortbestaan van gletsjers op de middellange termijn onwaarschijnlijk. “Binnen vijftien jaar, misschien zelfs eerder, zullen er geen gletsjers meer zijn in de Pyreneeën”, waarschuwt de glacioloog.
Een ecosysteem in gevaar
Het verlies van gletsjers is niet alleen een esthetische of symbolische kwestie: het heeft domino-gevolgen voor bergecosystemen. Hun verdwijning zal leiden tot een vermindering van de biodiversiteit, waardoor het natuurlijke evenwicht verandert die zich al millennia lang ontwikkelen.
Pierre Bogino, een berggids die al jaren de veranderingen in de bergen observeert, uitte zijn bezorgdheid: “De berg wordt steeds grijzer. We zien het verlies van belangrijke elementen van het landschap in zeer korte tijd.” Zelfs beroepen die verband houden met het hooggebergte ondervinden directe gevolgen: historische routes op ijs zijn veranderd in onstabiele puinhellingen, het vergroten van het risico op aardverschuivingen en het verminderen van de veiligheid van klimmers.
Variaties van de Oulettes de Gaube-gletsjer sinds het LIA-maximum
Het rijke morenerecord laat zien hoe gevoelig deze gletsjer is!
De exacte data voor verschillende LIA-voorschotten en zelfs voor het LIA-maximum zijn echter niet precies bekend https://t.co/XrAipDTaRt
2/ pic.twitter.com/tw8rdkIbne— Melaine Le Roy (@subfossilguy) 29 mei 2024
Glaciale herinnering: een waarschuwing voor de toekomst
Pierre René wijdde twintig jaar van zijn leven aan het bestuderen van de gletsjers van de Pyreneeën, in een poging hun herinnering te bewaren. Met zijn vereniging Moraine, documenteerde de evolutie van deze witte reuzen door middel van kaartenfoto’s en tabellen. “Gletsjers zijn de spiegel van het klimaat”, benadrukt hij. Hun verdwijning maakt de gevolgen van de klimaatverandering zichtbaar, die maar al te vaak worden genegeerd.
Ondanks hun belang worden de Pyreneese gletsjers niet zo zorgvuldig gecontroleerd als de Alpengletsjers. Hun kleine omvang heeft geleid tot wetenschappelijke desinteressewaardoor gaten in de gegevens ontstaan. Dankzij het werk van Pierre René en andere onderzoekers worden deze gaten tegenwoordig langzaam kleiner, maar de tijd werkt tegen.
Een blik op de toekomst
2025 is door de Verenigde Naties uitgeroepen tot het ‘Internationale Jaar voor het behoud van gletsjers’, een poging om het bewustzijn over de hele wereld te vergroten van de urgentie van actie. Echter, voor de Pyreneeën is het misschien al te laat. De hoop is dat deze crisis als waarschuwing kan dienen en kan aanzetten tot het redden van andere gletsjers in minder kwetsbare bergen.
“Gletsjers zijn symbolen, informanten”concludeerde René. “Hun verdwijning is een enorm detail te midden van de mondiale klimaatverandering, maar het moet dienen om het geweten te schudden.”