Brazilië, de volgende gastheer van de cruciale VN-klimaatconferentie COP30 in Belém, bevindt zich in het middelpunt van een ecologische en politieke controverse die zijn ‘groene’ ambities in twijfel trekt. De staatsoliemaatschappij Petrobras heeft in feite toestemming gekregen om proefboringen te starten voor de monding van de Amazone, een maatregel die sterk wordt betwist door milieuorganisaties.
De toestemming, die op 20 oktober 2025 werd verleend, markeert het einde van een vijf jaar durende strijd om Petrobras, dat verklaarde dat het “voldeed aan alle vereisten van Ibama” (de milieucontrole-instantie), zoals gerapporteerd door Agence France-Press (AFP). De president van Petrobras, Magda Chambriard, sprak de hoop uit “uitstekende resultaten” te behalen en “het bestaan van olie aan te tonen in het Braziliaanse deel van deze nieuwe mondiale energiegrens”.
Een controversieel project op 500 km van de kust
Het project omvat het boren van een proefput in Block 59, een offshore-locatie op ongeveer 500 km van de monding van de Amazone en 160 km van de kust, op een diepte van ruim 2.800 meter. Het gebied, bekend als de Equatoriale Marge, wordt beschouwd als een veelbelovende nieuwe oliegrens, in de nasleep van de grote offshore-ontdekkingen die in het nabijgelegen Guyana zijn gedaan. Volgens Petrobras zullen de boringen onmiddellijk beginnen en vijf maanden duren.
Dit project is een prioritaire doelstelling voor president Luiz Inácio Lula da Silva. Het staatshoofd beweert dat hogere inkomsten uit olie van fundamenteel belang zullen zijn voor de financiering van de klimaattransitie in Brazilië, een land dat, ondanks dat het de achtste grootste olieproducent ter wereld is, ongeveer de helft van zijn energie uit hernieuwbare bronnen haalt.
Harde kritiek van milieuactivisten en het risico voor de biodiversiteit
Het besluit heeft tot ongerustheid geleid bij milieuactivisten, die het boren in dit biodiversiteitrijke gebied, vlakbij het grootste tropische regenwoud ter wereld en de thuisbasis van talloze inheemse gemeenschappen, als een ‘historische vergissing’ beschouwen.
Maatschappelijke organisaties, verenigd in de Braziliaanse NGO Climate Observatory, hebben aangekondigd dat zij naar de rechter zullen stappen om de beslissing aan te vechten. Het Observatorium zei dat de goedkeuring gebaseerd was op “illegaliteiten en technische gebreken” in het autorisatieproces. In een notitie gaven ze duidelijk aan dat “de goedkeuring de COP saboteert en in strijd is met de klimaatleiderschapsrol die president Luiz Inácio Lula da Silva op het internationale toneel claimt.” Ze noemden het besluit ook “rampzalig vanuit het oogpunt van milieu, klimaat en sociaal-biodiversiteit”.
Bekijk dit bericht op Instagram
Ilan Zugman, hoofd van Latijns-Amerika voor de NGO 350.org, definieerde onderzoek ook als een “historische fout” en onderstreepte de urgentie van het implementeren van een “echte energietransitie, gebaseerd op hernieuwbare bronnen en die de inheemse bevolking respecteert”.
Tegenstrijdigheden in het autorisatieproces
De affaire heeft een diepe kloof binnen de instellingen aan het licht gebracht. In 2023 weigerde Ibama aanvankelijk een exploratievergunning aan Petrobras, daarbij verwijzend naar ontoereikende plannen om wilde dieren te beschermen in het geval van een olielek.
De politieke druk nam toe toen president Lula Ibama bekritiseerde en het een agentschap noemde dat optrad alsof het ‘tegen de regering’ was. Vanaf februari 2025 werd in een advies, ondertekend door 29 technische stafleden van Ibama, gezien door AFP, nog steeds aanbevolen om “de milieuvergunning te weigeren”, waarbij het risico werd benadrukt van “een enorm verlies aan biodiversiteit in een zeer gevoelig marien ecosysteem”. Het personeel had ook kennis genomen van de moeilijkheden en risico’s van de booromstandigheden in het Foz de Amazonas-bekken, dat onderhevig is aan sterke stormen en zeestromingen.
Desondanks werd het advies in mei vernietigd door Rodrigo Agostinho, waardoor Petrobras door kon gaan met pre-licentieoefeningen. In september keurde Ibama de pre-operationele milieubeoordeling goed, ondanks dat Petrobras er niet in slaagde aan te tonen dat het “de natuur op betrouwbare wijze kan beschermen in het geval van een olielek”.
De definitieve goedkeuring komt daarom in een context van ernstige zorgen over het milieu en roept twijfels op over de werkelijke samenhang tussen het Braziliaanse energiebeleid en het beeld van een wereldleider in de strijd tegen de klimaatverandering dat president Lula met het oog op de COP30 wil uitstralen.
