Door Mark Kampioen
Er is veel discussie geweest over wat de toekomst voor Europa in petto heeft als de Russische agressie tegen Oekraïne slaagt. We weten op zijn minst een deel van het antwoord al van wat er in Georgië gebeurt.
Het is het kleine Kaukasus-land waar de Russische president Vladimir Poetin voor het eerst duidelijk maakte dat hij bereid was geweld te gebruiken om opnieuw een sfeer van Russische controle en invloed te vestigen. Hoe deze oorlog begon, blijft controversieel, en die vraag beantwoord ik hieronder. Maar wat er daarna gebeurde was niet zo.
Bidzina Ivanisjvili
Maandagavond hield Pitsina Ivanisjvili, een Georgische zakenman die zijn miljarden verdiende in Rusland, een toespraak waarin hij een ‘mondiale oorlogspartij’ ervan beschuldigde te proberen zijn land ervan te weerhouden zijn onafhankelijkheid en soevereiniteit te laten gelden.
Ivanisjvili, die nu zijn land bestuurt als de ongekozen leider van de regerende Georgische partij, is dezelfde ‘wereldoorlogpartij’ die NGO’s gebruikte om de Rozenrevolutie in Georgië in 2003 aan te wakkeren. De Rozenrevolutie bracht wat zij omschreef als een marionettenregering aan de macht die de natie in misdaad en repressie verwikkelde, en vervolgens Georgië in 2008 in oorlog met Rusland stortte. Later leidde deze vage mondiale samenzwering Oekraïne in 2014 en 2022 tot oorlogen met Rusland.
Nu zei Ivanishvili in zijn toespraak dat dezelfde mensen proberen zijn regering omver te werpen en buitenlandse waarden zoals LGBTQ+-rechten op te leggen, omdat hij weigert een tweede front tegen Rusland te openen. Volgens Ivanisjvili moeten nu de niet-gouvernementele organisaties worden aangepakt, terwijl leden van de voormalige regering van president Mikheil Saakasjvili – die al in de gevangenis zaten op grond van wat volgens zijn advocaten valse beschuldigingen zijn – vervolgd moeten worden voor niet nader gespecificeerde misdaden.
Zoals Thomas de Waal, een oud-Kaukasusgeleerde, dinsdag zei: het is ‘zeer gevaarlijke praat’.
Dezelfde paranoïde, onevenwichtige taal die door de Russische leiders wordt gebruikt
Met dezelfde paranoïde, onsamenhangende taal en retoriek die de Russische leiders elke dag gebruiken, verklaarde Ivanisjvili publiekelijk dat hij de kant van Moskou koos in zijn conflict met het Westen. “Het is absoluut duidelijk dat Bidzina Ivanisjvili en de ‘Georgische Droom’ de koers van het buitenlands beleid hebben verlegd van het Westen naar Rusland”, schreef een groep van 67 huidige en voormalige Georgische diplomaten in een gezamenlijke brief als reactie op de toespraak.
Ivanisjvili heeft er nu twee keer bij de regering op aangedrongen een wet op buitenlandse agenten voor te stellen, vergelijkbaar met de wet die Rusland gebruikt om elke door het buitenland gefinancierde non-profitorganisatie die de lijn van het Kremlin volgt hard aan te pakken. Dergelijke wetten openen de deur voor autoritairen om het maatschappelijk middenveld te onderdrukken en proberen alle instellingen die hun macht bedreigen te beperken.
Georgian Dream domineert het parlement, maar trok zich afgelopen maart terug nadat het wetsvoorstel tot massale straatprotesten leidde. Rusland bevond zich destijds, niet toevallig, in Oekraïne in een moeilijke positie, wankelend na twee grote nederlagen op het slagveld en zelfs als regionale macht nerveus.
Nu probeert de regering van Tbilisi het opnieuw, wat aanleiding geeft tot massale protesten en officiële kritiek van de westerse bondgenoten van Georgië. De EU zei dat de wet niet van toepassing zou zijn op lidmaatschap, wat uit peilingen blijkt dat 80% van de Georgiërs dat wel wil. Een tweeledige groep Amerikaanse senatoren uitte hun ongenoegen in een brief, waarin ze waarschuwden dat de beleidswijziging zou kunnen leiden tot sancties tegen de VS.
Wat gebeurde er in Georgië?
Wat is er werkelijk gebeurd in Georgië? Saakasjvili, een in Amerika opgeleide advocaat, werkte feitelijk voor een NGO en leidde de Rozenrevolutie van 2003. Het land was toen een mislukte staat, grotendeels gecontroleerd door criminele bendes en afgesloten ten gunste van drie locaties. Russische separatisten – Ivanisjvili, die onlangs uit Rusland was teruggekeerd, gaf geen blijk van verzet tegen de Rozenrevolutie en financierde enkele hervormingen van Saakasjvili. De jonge nieuwe leider herwon, ondanks al zijn zwakheden, snel verloren terrein, verminderde de corruptie drastisch, verhoogde de belastingen en liet een functionerende, investeringsaantrekkende staat achter.
In 2008 werden de twee vijanden. De NAVO zei “nee” tegen de lidmaatschapsplannen van Georgië en Oekraïne, maar bood wel een langetermijnverbintenis aan om de grens van Poetins invloedssfeer te bezetten. Het Russische leger is begonnen met de bouw van brandstofdepots en spoorweginfrastructuur in de twee resterende Georgische gebieden, Abchazië en Zuid-Ossetië. Toen hij in augustus ongemarkeerde tanks en troepen begon te infiltreren in Zuid-Ossetië, probeerde Saakashvili een rampzalige preventieve aanval uit te voeren.
Saakasjvili werd de eerste Georgische president die aftrad en een vreedzame machtsoverdracht mogelijk maakte toen hij de verkiezingen van 2012 verloor. En een tijdje leek het erop dat Ivanisjvili en de Georgische droom een minder triviale weg naar het EU-lidmaatschap en de NAVO zouden kunnen bieden. Er is een meerderheid van het land nodig, evenals een grotere bescherming van de rechtsstaat.
De dromen van de Russische buren veranderen in nachtmerries
Maar het land daarentegen daalt in indicatoren van corruptie en vrijheid. Tegenstanders van de regering zijn geslagen of neergeschoten. Rond deze tijd, terwijl Ivanisjvili aandrong op een repressieve NGO-wet, ging Rusland in het offensief in Oekraïne en veroverde gebied aan het Kiev-front omdat de munitie opraakte. In plaats van zich opnieuw terug te trekken ondanks de wijdverbreide tegenstand, is Ivanisjvili nu naar voren gekomen om de Foreign Agents Act als de zijne te promoten en het Westen als zijn vijand af te schilderen.
Daarmee gaat de sterke man van Georgië in tegen wat de meerderheid van de mensen wil, terwijl hij de waarheid verdoezelt door een beroep te doen op conservatieve Georgiërs voor homorechten. Hij zal ongetwijfeld de steun krijgen van Moskou, dat troepen onderhoudt in Abchazië en Zuid-Ossetië, ongeveer twee uur rijden van de hoofdstad. Ik weet niet hoe deze situatie eruit zal zien, maar de impact van Poetins militaire overwinning in Oekraïne is al duidelijk: het verandert de dromen van de Russische buurlanden in nachtmerries.
Uitvoering – Redactie: S. Ketijian
