Er zijn mensen die denken dat bliksem allemaal hetzelfde is: een plotselinge flits, een donderslag die je doet springen en daar ga je. Maar de natuur houdt ervan om te overdrijven, zoals we weten. In de Verenigde Staten schoot een ‘megaflash’-bliksemschicht van 829 kilometer lang door de lucht van het oosten van Texas naar Missouri, wat hem de titel van langste ontlading ooit op aarde opleverde. Om je een idee te geven: het is de afstand die Milaan van Napels scheidt, een enkele flits die een hele wolkenband doorkruist zonder ooit uit te gaan.
De term ‘megaflash’ is geen journalistieke truc: het is de officiële definitie die wetenschappers gebruiken om bliksem te beschrijven die in horizontale richting groter is dan 100 kilometer. Gebeurtenissen die zo zeldzaam zijn dat ze minder dan 1% van alle waargenomen stormen vertegenwoordigen. Wat ze mogelijk maakt zijn de zogenaamde mesoscalar convectieve systemen (MCS), enorme stormstructuren die zich over honderden kilometers uitstrekken en die binnenin ‘meren’ van elektrische lading creëren die klaar staan om horizontale flitsen van kolossale proporties te ontketenen.
Hoe wetenschappers de recordbrekende blikseminslag hebben gemeten
Het bedrijf werd geïdentificeerd en gecertificeerd door Michael Peterson, een onderzoeker bij het Georgia Tech Research Institute, samen met zijn team bij het Severe Storms Research Center. Om dit te doen, gebruikten ze satellietgegevens verzameld door de Geostationary Lightning Mapper (GLM) aan boord van de GOES-16-satelliet. Dit instrument observeert dankzij zijn geostationaire positie voortdurend elektrische ontladingen in de atmosfeer en registreert elke kleinste lichtpuls.
Dit komt omdat bliksem geen continu licht uitstraalt, maar een reeks zeer snelle flitsen van elk enkele milliseconden. Zonder grondige analyse zou de satelliet duizenden opeenvolgende pulsen kunnen verwarren met afzonderlijke blikseminslagen, in plaats van met één enkele gebeurtenis. Om deze reden gebruikte de onderzoeksgroep een geavanceerd ‘clustering’-systeem, d.w.z. een algoritme dat in staat is om alle impulsen die op dezelfde plaats en in hetzelfde tijdsinterval voorkomen te verenigen, en zo het volledige pad van de ontlading te reconstrueren.
Het eindresultaat was een continue flits van 829 ± 8 kilometer, die zich uitstrekte van het oosten van Texas tot nabij Kansas City, Missouri. Een record dat het vorige record van 2020 (768 km, ook in de Verenigde Staten) met 61 kilometer overtrof.
Een fascinerend maar potentieel gevaarlijk fenomeen
Megaflitsen zijn niet alleen een natuurspektakel, maar ook een uitdaging voor het veiligheids- en klimaatonderzoek. Zo’n lange ontlading kan gebieden treffen die ver verwijderd zijn van het hart van de storm, waardoor gebieden in gevaar komen die ogenschijnlijk veilig lijken. Dit is de reden waarom experts voorstellen om de bliksemwaarschuwingsprotocollen bij te werken, aangezien een enkele flits zich horizontaal over honderden kilometers kan uitstrekken.
Vanuit wetenschappelijk oogpunt zijn deze gebeurtenissen een echte schat: ze helpen begrijpen hoe elektrische ladingen zich ophopen en ontladen in grote stormsystemen en leveren waardevolle gegevens op om weer- en klimaatmodellen te verbeteren. Dit soort lozingen beïnvloeden in feite de chemie van de atmosfeer, dragen bij aan de vorming van stikstofoxiden en kunnen in sommige gevallen brand veroorzaken of vluchten van luchtvaartmaatschappijen verstoren.
Neem bliksem en technologie op
In het verleden waren dergelijke gebeurtenissen vrijwel onmogelijk te detecteren. Op de grond gebaseerde sensornetwerken waren weliswaar efficiënt, maar waren niet in staat een volledige blikseminslag te ‘zien’ wanneer deze zich voorbij de horizon uitstrekte. Dankzij satellieten en nieuwe algoritmen voor data-analyse kunnen we vandaag eindelijk de complexiteit en schoonheid van deze atmosferische reuzen waarnemen. En ontdek misschien dat de lucht, zelfs als het donker lijkt, altijd een draai heeft die klaar staat om de halve wereld te verlichten.
Mogelijk bent u ook geïnteresseerd in:
