In Italië overschrijdt 54% van het gemonitorde water de veiligheidslimieten voor PFAS, de chemicaliën die bekend staan ​​als “eeuwige verontreinigende stoffen”. Maar we zijn niet de enigen: in Europa is het beeld net zo zorgwekkend. Inderdaad, op het Oude Continent zijn 51-60% van de rivieren, 11-35% van de meren en 47-100% van de overgangswateren buiten de grenzen. Gegevens van het Europees Milieuagentschap (EMA) beschrijven dus een realiteit die onmiddellijke interventies vereist om de gezondheid en het milieu te beschermen.

Van Alpenwaterwegen tot Italiaanse kusten, de aanwezigheid van PFAS kent geen grenzen. Deze onzichtbare dreiging is bestand tegen afbraak en hoopt zich op in het milieu en in levende organismen, getransporteerd door de lucht en het water. En hoewel sommige landen, zoals België en Frankrijk, besmettingsniveaus van 100% melden, is het probleem zelfs in Italië ernstiger dan je denkt.

De aantallen besmettingen

Tussen 2018 en 2022 bleek uit monitoring dat 51-60% van de Europese rivieren en 47-100% van de kustwateren de veiligheidslimieten voor PFAS overschreden. De situatie is niet beter voor meren, waar het percentage vervuilde locaties is gestegen van 11% in 2018 naar 35% in 2022.

Sommige landen houden er echter van Spanje, Ierland en Polen laten een minder kritieke situatie zien, met minder dan 20% van de locaties boven de grens. Het probleem is echter mondiaal: PFAS zijn zelfs aangetroffen in afgelegen gebieden zoals het Noordpoolgebied, getransporteerd door zee- en atmosferische stromingen, en daarbuiten.

Waarom zijn PFAS gevaarlijk?

PFAS staan ​​bekend als “voor altijd verontreinigende stoffen” vanwege hun vermogen om degradatie te weerstaan. Maar het is niet alleen hun volharding die hen gevaarlijk maakt. Deze verbindingen zijn zeer mobiel en kunnen door water, lucht en bodem reizen hebben bioaccumulatiepotentieel in levende organismen. Gevolgen voor de menselijke gezondheid zijn onder meer problemen met het immuunsysteem, verstoring van de hormoonhuishouding en een verhoogd risico op bepaalde ziekten.

Volgens een onderzoek van het HBM4EU-project: PFAS-niveaus overschrijden de veilige drempelwaarden bij Europese adolescenten. De situatie is bijzonder ernstig voor verbindingen met lange ketens, die de neiging hebben zich op te hopen in menselijke weefsels, terwijl verbindingen met korte ketens, hoewel minder bekend, mobieler zijn en moeilijker uit drinkwater te verwijderen zijn.

De oorzaken van de verspreiding

PFAS-verontreiniging is voornamelijk afkomstig van bedrijfsafval en het gebruik van pesticiden. Chemicaliën die in veel industrieën worden gebruikt, van waterdichte coatings tot voedselcontainers, PFAS komen in het milieu terecht via ongepaste productie- en verwijderingsprocessen. Zeestromingen en opspattend zeewater dragen verder bij aan de mondiale verspreiding ervan, en brengen ze zelfs naar plaatsen ver van bronnen van vervuiling.

De oplossingen: het voorstel voor universele beperking

Het EP-lid Cristina Kijkvan de Groenen/EFA-Fractie onderstreepte de urgentie van het aannemen van een universele beperking op PFAS. Het voorstel, gesteund door staten als Denemarken, Duitsland, Nederland, Noorwegen en Zweden, heeft tot doel dit te bereiken geleidelijk het gebruik van deze stoffen elimineren ee strengere limieten vaststellen voor hun aanwezigheid in drinkwater en ecosystemen.

“Er is geen tijd meer te verliezen. Het EMA-rapport benadrukt een zorgwekkende situatie die de volksgezondheid en het milieu in gevaar brengt”, aldus Guarda. Onder de voorgestelde maatregelen is er ook het bijwerken van de lijst van prioritaire verontreinigende stoffen die onder de Kaderrichtlijn Water vallen en een herziening van de grenswaarden voor de drinkwaterrichtlijn.

De rol van de EU: naar nul vervuiling

De Europese Unie heeft zich het ambitieuze doel gesteld van in 2027 nul vervuiling bereikenmaar de verspreiding van PFAS vormt een aanzienlijke uitdaging. Om dit probleem aan te pakken zijn gecoördineerde acties op Europees niveau nodig, waaronder: